Het is al nachten onrustig aan de Pollseweg in Noordlaren. De duisternis van het stokoude dorp wordt doorklieft door de 1000-wattlampen van ijsbaan de Hondsrug en belichten een klein tiental mannen in dikke winterjassen. Een giertank maakt sproeiend rondjes op het ovaal. Een goeie honderd kilometer zuidelijker ligt de baan in Haaksbergen er rustiger bij. De baan wordt niet opgesproeid, maar staat al onder water. De vorst doet het werk. Hoewel. Er rijden misschien geen giertanken op de baan, maar sneeuwruimers, een heuse zamboni. Het gele geval draait haar nachtelijke rondjes en trekt een strakke ijsvloer.

Willem Hut en Jorrit Bergsma op avontuur

Geen natuurijs

Het natuurlijke zit ‘m in de afwezigheid van vriesinstallaties. Puristen vinden ijs dat geproduceerd is met sproeimachines, giertanken of zelf zamboni’s, het etiket natuurijs niet verdient. En ze hebben gelijk, zoals puristen dat vaak hebben. Maar het is een overbodig gelijk, want het maakt niet uit. Een paar nachten matige vorst is vaak voldoende om het land toch die passie te bezorgen waar het zo naar snakt: de passie van het buiten schaatsen, op een baan waar de elementen nog vat op hebben en niet in een steriele schaatstempel. Waar de koude wind nog om je kop waait en de rijders met ijs op hun mutsen van de baan komen. Die magie.

De nieuwe romantiek

Maar er is gaandeweg ook een nieuwe romantiek om deze natuurijsmarathons ontstaan. Zoals die van de telkens terugkerende wedren als eerste een mooie baan neer te leggen. Waar goeie, bonkige kerels met namen als Gezienus van Iren, Tonnie Lenderink, Jan Geert Veldman of Jan Kiewiet elkaar op een gezonde manier proberen de loef af te steken. Een heel land leeft dagenlang mee met deze mannen en vrouwen die na nachten werken als zenuwachtige schoolkinderen staan te wachten op de eminente Teun Breedijk van de KNSB, die met de boor in de hand hun dag kwam maken of breken. Het is de nieuwe romantiek van zijn opvolger Willem Hut, ooit zelf niet vies van eindeloos sleuren in zware koersen, die onder luid gejuich de spanning in de Ster in Twente verbreekt. Het is de romantiek van de gloeiende trots van de winnaar, van de sportieve teleurstelling van de verliezers.

Voorpret

En de betovering van het woord ‘natuurijswedstrijden’ zit ‘m in de belofte die het kan inhouden: is dit het begin van een echte winter?’ We zijn net koeien die voor het eerst de wei in mogen’ zei Gary Hekman al in de Telegraaf. Is dit het voorspel op klassiekers over meren en vaarten? Op de Hollands Venetiëtocht, de Veluwemeertocht, de Noorder Rondritten? Op die Ene Tocht die al weer 19 jaar op zich laat wachten? De ‘eerste natuurijsmarathon’ is kortom voorpret van de hoogste orde:  En wie weet houdt de pret nog even aan…

Fotografie: Vincent Riemersma

Tekst: Johan Boef